Jaskra to groźna choroba, która prowadzi do stopniowego uszkadzania nerwu wzrokowego, a w konsekwencji nawet do całkowitej utraty widzenia. Szacuje się, że cierpi na nią aż 800 tysięcy Polaków, z czego jedynie co dziesiąty zgłasza się do lekarza i podejmuje leczenie. Dowiedz się, jak wykryć wcześnie jaskrę i na czym polega jej leczenie.
Skąd mam wiedzieć, że choruję na jaskrę?
Największym błędem, jaki popełniają osoby chore na jaskrę, jest oczekiwanie na wystąpienie objawów. Jaskra jest chorobą, która w początkowej fazie, czasami nawet przez lata, nie daje żadnych dolegliwości. Pojawienie się objawów pod postacią problemów ze wzrokiem, w tym przede wszystkim ubytków w polu widzenia, świadczy o znacznym zaawansowaniu choroby i nieodwracalnych uszkodzeniach w nerwie wzrokowym. Wdrożenie leczenia jaskry na takim etapie nie cofnie już zaistniałych zmian, a jedynie uchroni przed dalszymi uszkodzeniami i postępem choroby.
Najlepiej jest wykryć jaskrę w jej wczesnym stadium – bezobjawowym. Żeby jednak było to możliwe, trzeba skorzystać z badań profilaktycznych w jej kierunku. Raz na dwa lata każdy, kto skończył 40 rok życia, powinien udać się do okulisty i przeprowadzić trzy proste badania: ocenę dna oka, pola widzenia i pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego. Jeśli natomiast dodatkowo występują u nas dodatkowe czynniki ryzyka jaskry, badania profilaktyczne powinniśmy przeprowadzać raz do roku.
Na czym polega leczenie jaskry?
Wszystkie metody terapeutyczne dostępne do leczenia jaskry opierają się na obniżaniu ciśnienia wewnątrzgałkowego w oku. Chociaż część przypadków jaskry przebiega z jego prawidłowymi wartościami, udowodniono, że stosowanie leków obniżających ciśnienie skutecznie pomaga chronić nerw wzrokowy przed uszkodzeniem. Dostępne są zasadniczo trzy opcje terapeutyczne: farmakoterapia pod postacią kropli do oczu, zabiegi laserowe oraz operacje okulistyczne.
Czy krople do oczu wystarczą?
Jaskra nie jest jednolitą chorobą. Wyróżnia się wiele jej typów i różne mogą być jej mechanizmy. Z tego też powodu istnieją szczegółowe algorytmy postępowania okulistycznego, w zależności od rodzaju jaskry.
Leczenie farmakologiczne należy do leczenia I rzutu w większości typów jaskry i zazwyczaj udaje się tą metodą skutecznie obniżyć ciśnienie wewnątrzgałkowe. Zasadniczo korzysta się z 4 głównych grup leków: analogów prostaglandyn i prostamidu, antagonistów receptora beta-adrenergicznego, agonistów receptora alfa2-adrenergicznego oraz inhibitorów anhydrazy węglanowej. Leki z tych grup mają różny mechanizm działania, inne wskazania i przeciwwskazania, różny potencjał do obniżania ciśnienia wewnątrzgałkowego, ale też i wywoływania objawów niepożądanych, a także różny czas działania. Należy więc ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich, w tym częstości zakrapiania oczu, aby leczenie jaskry przyniosło efekt.
Czy można stosować kilka rodzajów leków jednocześnie?
Zaleca się rozpoczynanie leczenia jaskry od jednego leku, a w razie jego niewystarczającej skuteczności dołączenie drugiego leku z innej grupy. Często dopiero takie zestawienie pozwala na optymalne obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Lekarz zalecił inne dawkowanie do oka prawego, a inne do lewego. Czy to normalne?
Taka sytuacja jest zupełnie normalna. W jaskrze każde oko traktuje się indywidualnie i dobiera się do niego odpowiednie leczenie w zależności od stwierdzonych zmian i reakcji na terapię.
Kto może skorzystać z zabiegów laserowych?
Dobór metody leczenia jaskry podyktowany jest jej typem i reakcją na dotychczas zastosowane leczenie.
W jaskrze pierwotnej otwartego kąta dopuszcza się zastosowanie terapii laserowej SLT (selective laser trabeculoplasty) jako metody pierwszego rzutu, przed zastosowaniem kropli do oczu. W innych przypadkach zabiegi laserowe proponuje się chorym, którzy nie reagują wystarczająco na leczenie farmakologiczne, skutki uboczne kropli do oczu są nieakceptowalne lub chory nie stosuje się do zaleceń lekarskich i nie dawkuje prawidłowo leków.
Wśród zabiegów laserowych do wyboru są terapie poprawiające odpływ cieczy wodnistej z oka przez naturalne drogi, zabiegi wytwarzające dodatkowe drogi odpływu oraz terapie cyklodestrukcyjne, redukujące produkcję cieczy wodnistej w oku. Wybór metody zawsze opiera się o szczegółowe wskazania i przeciwwskazania, zależy głównie od typu jaskry i należy go pozostawić specjaliście.
Czy operacje oczu są niebezpieczne?
Współczesna chirurgia oka dąży do jak najmniejszej inwazyjności zabiegów i maksymalnego zwiększenia ich bezpieczeństwa. Każda metoda lecznicza, nie tylko operacja, niesie ze sobą ryzyko różnych powikłań i zawsze trzeba ją przed zastosowaniem przedyskutować z lekarzem. Zazwyczaj zabiegi operacyjne proponowane są na samym końcu, gdy leczenie farmakologiczne i laserowe nie jest skuteczne. Istnieją jednak też typy jaskry, jak na przykład jaskra wrodzona, gdzie zabiegi operacyjne stosowane są w pierwszej kolejności.
Czy jaskrę da się wyleczyć?
Współcześnie nie są znane metody, które mogłyby odwrócić uszkodzenie nerwu wzrokowego spowodowane przez jaskrę. Leczenie farmakologiczne jaskry jest przewlekłe i dopóki stosowane leki skutecznie obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe, jaskra nie będzie postępować i nie uszkodzi dalej naszego wzroku. Czasami wykonanie zabiegu pozwala odstawić leki, co przez pacjentów postrzegane jest jako wyleczenie choroby. Należy jednak po zabiegu regularnie badać się u lekarza okulisty zgodnie z jego zaleceniami i w razie powrotu choroby podjąć dalsze leczenie.
Im więcej wiemy o chorobie, tym mniej straszna się ona wydaje. Warto wcześnie wykryć jaskrę i wdrożyć odpowiednie leczenie. Dzięki temu nasz wzrok przez długi czas pozostanie w dobrej kondycji.